Een vorig blog besprak ik het boek Elviskinderen begeleiden. Deze keer laat ik (zoals beloofd) zien hoe je Elviskinderen begeleidt met de vier opstellingen die je leert tijdens de opleiding Familieopstellingen op tafel.
Een ‘Elviskind’ is een kind dat is geboren na het overlijden van een (tweeling)broer of zus of na een miskraam of een abortus.
Bevroren rouw
Als de ouders niet om kunnen gaan met het verlies van het kind, is er in zo’n gezin vaak sprake van verstijfde, in de rouw bevroren ouders, die met hun aandacht deels bij het overleden kind zijn. Het Elviskind moet de plek van het overleden kind innemen, soms krijgt het zelfs diens naam.
Taak
Vaak krijgt het als taak om het verdriet van de ouders goed te maken. Dat heeft consequenties voor diens levenshouding. Een Elviskind kan extreem hard zijn/haar best doet en daarnaast perioden van machteloosheid en lethargie kennen. Het ‘imposter syndroom’ komt ook veel voor, wat simpel te verklaren is, doordat het de plek van de overleden/ niet geboren grote broer of zus inneemt.
Vier problemen, vier opstellingen
Het Elviskind heeft vier belangrijke problemen. Met vier opstellingen kunnen we het helpen los te komen uit de systemische verstrikkingen en de eigen plek in te nemen en niet langer verantwoordelijkheid te dragen voor anderen in het systeem.
Probleem 1: het Elviskind is van zijn plek
Het eerste levend geboren kind wordt vaak behandeld alsof het het eerste kind is. De andere, eerder overleden kinderen worden niet gezien en niet meegeteld. Daardoor probeert het Elviskind schoenen te vullen die niet van hem/haar zijn. Een Elviskind wordt maar zelden behandeld alsof het op de eigen plek staat.
Opstelling 1: De eigen plek in de kinderrij innemen
Als eerste laten we de cliënt(e) haar/zijn plek in de kinderrij nemen. Omdat er één of meer in of buiten de moederschoot overleden kinderen voor haar waren, is hij/zij bijvoorbeeld niet de oudste, maar het tweede of derde kind. Deze opstelling geeft op een fundamenteel niveau ontspanning. Het ‘imposter syndroom’ verdwijnt, de verwachtingen die de cliënte van zichzelf heeft, beginnen meer te kloppen met de werkelijkheid.
Probleem 2: Het Elviskind zorgt (emotioneel) voor de ouders
De ouders doen (onbewust) een beroep op het Elviskind om emotioneel voor hen te zorgen, alsof het hun partner is en niet hun kind. Als je cliënt(e) op de plek stond van partner van één van de ouders, heeft hij/zij altijd het gevoel dat hij/zij groter en sterker moet zijn dan hij/zij eigenlijk is. We noemen dat ook wel ‘parentificatie’. Deze cliënten kunnen moeilijk hulp vragen. Ook hebben ze weinig contact met hun eigen behoeften, want ze zijn vanaf jonge leeftijd gericht op het gelukkig maken van hun ouders.
Opstelling 2. Parentificatie opheffen
In de tweede opstelling laat je daarom de cliënt(e) de eigen plek innemen als kind ten opzichte van de ouders. Je doorbreekt het ‘partner-patroon’. Ze kunnen weer ervaren dat hun ouders voor hen zorgen in plaats van andersom.
Probleem 3. Kind draagt verantwoordelijkheid voor de ouders
Een Elviskind probeert de ouders te compenseren voor het verlies dat ze hebben geleden. Het probeert de verdrietige ouders blij en gelukkig te maken. Dat zijn veel te zware verantwoordelijkheden die (uiteraard onbewust) door de ouders bij het kind zijn neergelegd en door het kind zijn opgepakt.
Opstelling 3. Lasten teruggeven aan (voor)ouders In de derde opstelling laat je jouw cliënt(e) daarom de gevoelens en verantwoordelijkheden teruggeven die ze voor de (voor)ouders draagt. Een schonende opstelling waarbij de ouders weer verantwoordelijk worden voor hun eigen taken en gevoelens en het kind weer kind kan zijn.
Probleem 4: Overleden kinderen horen er niet bij en de rouw is bevroren
Als de ouders bevroren zijn geraakt in hun rouw, betekent dat ook dat jouw cliënt(e) niet heeft kunnen rouwen om het verlies van zijn/haar broertje of zusje.
Opstelling 4: Includeren en bevroren rouw laten smelten
In deze opstelling laten we eerst de ouders kennismaken met het kind dat ze verloren hebben. Bij een miskraam is dat contact er uiteraard niet geweest, maar ook met dood geboren kinderen is vaak niet kennisgemaakt, omdat ze abrupt bij hun ouders werden weggehaald. De (representanten van de) ouders rouwen om het overleden kind. Vervolgens geef je jouw cliënt(e) de gelegenheid om kennis te maken met zijn/haar broer of zus en nogmaals de eigen plek in te nemen als jonger zusje of broertje. Er is ruimte voor diep gemis. En op enig moment wordt het tijd om afscheid te nemen.
Begeleiden
Tijdens de opleiding Familieopstellingen op tafel leer je hoe je deze vier opstellingen kunt toepassen. Hiermee kun jij een Elviskind dat zich bij jou meldt, op fundamenteel niveau verder helpen.
Webinar
Wil je meer weten over de opleiding? Schrijf je dan hier in voor het webinar op woensdag 3 april.