Het verschil tussen schuld en verantwoordelijkheid

Ouders zijn verantwoordelijk voor de veiligheid van hun kinderen. Het kind zelf is niet verantwoordelijk voor de eigen veiligheid. Het is een kind en kan zichzelf niet beschermen. Daar heeft het ouders voor.

Als er nare dingen gebeuren met een kind buiten het gezin, het kind wordt bijvoorbeeld mishandeld of misbruikt, dan zijn de ouders daar verantwoordelijk voor. Ook als ze er niets aan kunnen doen. Zelfs als ze niet eens in de buurt waren. Want het is hun taak om hun kind te beschermen. Het kind is immers niet verantwoordelijk voor zichzelf.

Schuld
Dat betekent echter niet dat de ouders ook schuldig zijn aan wat er is gebeurd. De dader is schuldig. Schuld vraagt in mijn ogen dat je actief en opzettelijk een ander kwaad doet. Ouders treft dus alleen schuld als zij actief en opzettelijk hun kind kwaad doen.

Verantwoordelijk
Maar ook al zijn ze niet schuldig, ze zijn wel verantwoordelijk. Het is immers hun plek om ervoor te zorgen dat hun kind veilig is. Zelfs als hun kinderen niet vertellen wat ze hebben meegemaakt.

Niet vertellen
Waarom vertellen veel kinderen op het moment dat zij te maken hebben met misbruik niet aan hun ouders wat er gebeurt? Hoe kan het dat misbruik jaren kan duren en ouders ‘van niks weten’? Ik schrijf het tussen haakjes omdat ouders in de regel wel weten dat er iets met hun kind aan de hand is. Het kind verandert immers vaak door het misbruik. De ouder ‘weet’ op een bepaald niveau wel iets, maar handelt er niet naar. Waarschijnlijk omdat de ouders zelf niet goed met moeilijke gevoelens om kan gaan.

Loyaliteit
Waarom durven veel mensen die als kind zijn misbruikt de verantwoordelijkheid daarvoor als ze in therapie of coaching gaan nog steeds niet bij hun ouders te leggen? Als het als kind onmogelijk is om met je ouders over misbruik te praten, is het als volwassene uiteraard nog steeds ingewikkeld om naar hun rol te kijken. Het kind ervaarde ouders niet als veilig en toegankelijk genoeg om mee te praten. Het is moeilijk om dat onder ogen te zien. Er speelt loyaliteit, de gedachte is vaak: “zij konden er ook niets aan doen”.

Zelf verantwoordelijk
Sommige slachtoffers denken dat het feit dat zij het niet aan hun ouders hebben verteld, hen er verantwoordelijk voor maakt dat ze geen steun van hun hun ouders kregen. Ze hebben de illusie dat hun ouders ze wel hadden geholpen, als ze het maar hadden verteld. Maar dat is niet waar, het is een gevoel van ‘valse macht’. Bij emotioneel beschikbare ouders vertellen kinderen hun verhaal, ze doen een beroep op hun ouders om hen te beschermen. Dat zou normaliter hun natuurlijke reactie zijn. Tenzij ze bedreigd worden door de dader, reikt een kind naar de ouders uit voor bescherming. Als dat mechanisme verstoord is, ligt dat niet bij het kind, maar bij de ouders.

In je eentje mee rondlopen
Ik neem er dan uitgebreid de tijd voor om uit te leggen dat zij het als kind zeker aan hun ouders zouden hebben verteld, als hun ouders daarvoor beschikbaar waren geweest. Bij emotioneel beschikbare ouders kun je zo’n probleem neerleggen. Zodat zij je kunnen helpen en opvangen. Zodat zij voor je kunnen zorgen en je beschermen. Als jij het niet bij je ouders hebt neergelegd, maar er in je eentje mee bent blijven rondlopen, betekent dat je ouders niet emotioneel beschikbaar waren.

Kind is onschuldig
Ik leg ook uit dat je schuld en verantwoordelijkheid niet door elkaar moet halen. Ouders zijn verantwoordelijk, ook als ze er niets aan kunnen doen. Het kind is volkomen onschuldig. Kinderen die hun ouders in bescherming nemen tegen de harde werkelijkheid, zijn zo loyaal aan hun ouders dat ze hun eigen onschuld niet meer kunnen voelen. Ze torsen altijd meer verantwoordelijkheid mee dan klopt en dat voelt zwaar en belastend.

Onschuldig
Aan mij als begeleider is de taak om die loyaliteit te doorbreken en iemand die vroeger slachtoffer was te laten voelen dat zij onschuldig is.
Daar heb ik een speciale opstellingsvorm voor ontwikkeld. Die helpt om terug te keren naar onschuld. Het is een diepgaand en transformerend proces. We praten eigenlijk maar weinig over wat er precies is gebeurd. We focussen op de last die je bent gaan dragen die niet van jou is.

Ontdooien wat bevroren is

Heb je misbruik, pesten of geweld meegemaakt en voel jij de schuld of schaamte na jaren nog steeds? Zelfs al heb je therapie gehad om het misbruik te verwerken? Durf je het aan om te ontdooien wat bevroren is geraakt doordat jij misbruik of geweld hebt meegemaakt? Dan kan je een afspraak maken voor een individuele sessie. Je leven wordt zoveel lichter als jij weer contact krijgt met jouw onschuld. Klik hier voor meer informatie.