Het is mode tegenwoordig om tegen iemand die slachtoffer wordt van opzettelijk wangedrag of onbedoelde fouten van anderen, te zeggen dat ze de dader moeten vergeven.
Vooral in spirituele kringen wordt vaak aangehangen dat je pas vrij bent als je de ander hebt vergeven. Daarmee komt er een druk op slachtoffers te liggen om niet alleen hun eigen gevoelens te verwerken, maar zich ook nog eens bezig te houden met de dader. Streven naar een bepaald gevoel, naar een soort volledige gevoelsmatige verwerking die tot uitdrukking zou moeten komen in de vergeving van de dader, ontneemt slachtoffers hun verwerkingsproces.
Dader is verantwoordelijk
Ja, een slachtoffer is verbonden met de dader. De bevrijding van het slachtofferschap komt volgens mij op het moment dat het slachtoffer geen enkele verantwoordelijkheid meer voelt voor het gebeurde. De verantwoordelijkheid ligt bij de dader en degenen die het slachtoffer hadden moeten beschermen. Het slachtoffer is onschuldig. De dader is degene die de schuld en schaamte rond wat hij/zij gedaan heeft, zelf moet dragen.
Verplichting om er vrede mee te hebben
Bij streven naar vergeven, ervaart het slachtoffer nu juist een zware verantwoordelijkheid. De verantwoordelijkheid om alle gevoelens verwerkt te hebben én om geen oordeel meer te hebben over wat de dader hem of haar heeft aangedaan. Het slachtoffer mag niet meer woedend zijn over wat haar is aangedaan en welke consequenties dat voor haar leven heeft, haar wordt de verplichting opgelegd om er vrede mee te hebben.
Geweten verlichten
Terwijl het slachtoffer de lichamelijke, emotionele en energetische wonden probeert te helen, van herbelevingen probeert af te komen, probeert haar gevoel van lichamelijke integriteit en grenzen terug te vinden, bezig is haar gevoel van veiligheid terug te vinden en haar geschonden vertrouwen in andere mensen te herstellen, wordt zij ook nog eens opgezadeld met de taak om het geweten van de dader te verlichten door hem te vergeven.
Wat maakt vergeven aantrekkelijk?
Waarom is die manier van denken in bepaalde kringen zo aantrekkelijk? Wat spreekt er zo aan?
1. Vergeven geeft een gevoel van macht.
Als je slachtoffer bent, ben je machteloos. Het gebeurt aan jou. Je hebt geen grip op de situatie. Je hebt geen keuze gehad. Voor vergeven kun je wel kiezen. Dat geeft je dus een gevoel van macht.
2. Door de focus op vergeven, hoef je niet stil te staan bij alle nare gevoelens die je hebt.
Bij vergeving ga je op de stoel van God zitten. Boven alle partijen. Je gaat weg van je eigen plek als slachtoffer en dus ook van je gevoelens als slachtoffer. Je hoeft niet stil te staan bij je woede, verdriet en machteloosheid.
3. Vergeven geeft je het gevoel dat jij een goed mens bent.
In ieder geval een beter mens dan de dader.
4. De dader vergeven, geeft je het gevoel dat er eindelijk een einde is gekomen aan je slachtofferschap.
Je hoort immers overal dat de dader vergeven de laatste stap is van het verwerkingsproces. Waarom zou je dan eigenlijk niet meteen daar beginnen, dan ben je van alles af.
Voorwaarden voor verzoening
Het lijkt dus aantrekkelijk. En op zich zou het ook het beste zijn als er verzoening mogelijk was. Verzoening kan echter alleen als een dader verantwoordelijkheid neemt voor zijn gedrag. Als hij de verantwoordelijkheid neemt voor de pijn die hij heeft veroorzaakt. En zich dienend opstelt ten opzichte van het slachtoffer en haar heling. Als hij zijn best doet om het weer goed te maken. Als hij bereid is al de woede van het slachtoffer over zich heen te krijgen en haar pijn onder ogen kan zien.
Er circuleren op internet ook prachtige filmpjes van verzoening tussen dader en slachtoffer.
De dader heeft het gedaan, het slachtoffer is onschuldig
Zelf zie ik maar weinig van dat soort daders. Een opzettelijk dader is namelijk per definitie niet in contact met de eigen verantwoordelijkheid voor het welzijn van anderen.
Kiep de kruiwagen leeg
Ik zie vooral slachtoffer die lopen te zeulen met de verantwoordelijkheid van de dader. En ik wil hen aanraden: kiep die kruiwagen met verantwoordelijkheid om. Geef het terug aan de dader.
Begeleiding
Ook begeleiders van slachtoffers zouden erop gericht moeten zijn om slachtoffers hun kruiwagen vol schuld en schaamte te laten omkiepen en de verantwoordelijkheid terug te leggen waar hij hoort. Ik geef een workshop waarin je leert om dat te doen met een systemisch ritueel. Lees hier meer over de workshop De sleutel tot herstel na seksueel misbruik.
Gratis webinar
Meer weten? Geef je hieronder op voor het gratis webinar
heeft het gedaan, het slachtoffer is onschuldig.