Het lege midden is een uitdrukking die iedere opsteller wel kent. Een neutrale plek’ van waar je als begeleider een soort van objectief naar de opstelling van je cliënt kijkt.
Zonder oordeel kijken naar wat er is. Niet vooringenomen zijn én niet aansturen op een bepaalde uitkomst. Dat is waar we als begeleiders naar streven.
Onpartijdig
Het is behoorlijk complex om die innerlijke plek te bereiken, omdat iedereen zijn of haar eigen cultuur, achtergrond, loyaliteiten en trauma’s meeneemt. Feitelijk is niemand daar ooit los van. Dat betekent dat een cliënt (als dat fysiek mogelijk zou zijn) hetzelfde vraagstuk gelijktijdig in kan brengen bij verschillende begeleiders en telkens een andere opstelling zal krijgen. Iedere begeleider heeft immers zijn of haar eigen achtergrond of focus. Het wordt nooit echt een neutrale manier van werken. Toch kun je wel je best doen om binnen je eigen beperkingen zo onpartijdig mogelijk te kijken.
In een groep met representanten helpt het gezamenlijke veld de begeleider om zo zuiver mogelijk waar te nemen.
Therapeutiseren
Als je één op één met opstellingen gaat werken, mist dat kader. Nieuwsgierigheid en empathie kunnen dan een loopje met je nemen. Voor je het weet, ben je de cliënt aan het ’therapeutiseren’. Ben je meer bezig met betekenis geven aan gevoelens dan met de dynamiek van het systeem. Of je empathie maakt dat je zo betrokken raakt bij je cliënt dat je meegezogen wordt in zijn of haar loyaliteiten. Dat gaat uiteraard ongemerkt, je wil het immers graag goed doen voor jouw cliënt.
Koele houding
Individueel werken met opstellingen vergt daarom in mijn ogen een buitengewoon scherpe geest, een hoge mate van bewustzijn en de keuze om je keer op keer te beperken tot de feiten. Je kunt je niet mee laten slepen door het verhaal van je cliënt. Je kiest voor focus op de feiten en gerichtheid op het doorbreken van verstrikkingen. Voor veel therapeuten is het even wennen aan deze koele, bijna zakelijke houding. Tegenlijk merken ze dat hun effectiviteit enorm toeneemt als ze persoonlijke invullingen achterwegen laten en erop vertrouwen dat het ogenschijnlijk simpele, ordenende proces vaak al een revolutie teweeg brengt. Als iemand écht op zijn eigen plek staat en alleen nog de eigen lasten draagt, is het zo ontzettend veel makkelijker om regie te nemen over je eigen leven.
