Eén van de concepten die ik de laatste maanden aan het proeven ben, is het concept van 100% verantwoordelijkheid. Volledige verantwoordelijkheid nemen, ook voor al je fouten, werkt bevrijdend. Het geeft je macht over jezelf. Maar het is nog niet zo simpel om er te komen.
Het is namelijk veel aantrekkelijker om omstandigheden de schuld te geven, of andere mensen verantwoordelijk te stellen. Om de bal terug te kaatsen en de aanval openen op degene die je confronteert met iets van jezelf wat je niet welgevallig is. Om verklaringen te zoeken. Of jezelf te verdedigen. Of om zin te geven aan je ervaring.
Verdediging
De meeste van die verdedigingsmechanismen gaan op de automatische piloot. Je bent je er waarschijnlijk niet eens van bewust dat je het doet. Je legt onmiddellijk schuld of verantwoordelijkheid bij de ander. Of je verdedigt jezelf.
Het woordje ‘maar’
Als je geen 100% verantwoordelijkheid neemt, is dat te herkennen aan het gebruik van aanvullende zinnen die beginnen met het woordje ‘maar’.
Verontschuldigen
Je kunt het patroon ook richten op anderen: als je andere mensen verontschuldigt voor hun gedrag. Als je andere mensen verontschuldigt, is het aannemelijk dat je het ook bij jezelf doet. Als je bijvoorbeeld zegt dat je ouders ergens ook niets aan konden doen, doe je alsof zij niet 100% verantwoordelijk zijn voor hun gedrag.
En daarmee zet je ook meteen de deur open naar verantwoordelijkheid die je zelf kunt ontlopen.
Radicaal
100% verantwoordelijkheid nemen voor je eigen gedrag, is een radicaal concept. Het vraagt ook dat je kijkt naar je motivatie om verantwoordelijkheid te ontlopen. Je kunt gedreven worden door angst om fouten te maken. Of schuldgevoelens willen vermijden. Niet onder ogen willen zien dat je een ander pijn hebt gedaan.
Actueel
Het principe is op dit moment actueel, omdat we worden overspoeld met vingerwijzingen en goedpraten van agressief gedrag, onder andere tegenover Joden. Iedere keer dat het geweld wordt goedgepraat door te wijzen naar anderen, iedere keer dat een dader wordt gepositioneerd als zielig, doen mensen mee aan het vermijden van 100% verantwoordelijkheid.
Een praktisch voorbeeld
Hoe je het principe van 100% verantwoordelijkheid ook in simpele dingen in je eigen leven toe te passen, hierbij een voorbeeld.
Een ander zich rot voelt naar aanleiding van iets dat jij hebt gedaan of nagelaten of gezegd.
- Onderzoek dan of je de neiging hebt om de ander verantwoordelijk te stellen voor zijn/haar gevoelens naar aanleiding van jouw gedrag door je te te verdedigen of dingen te denken of te zeggen als “je kunt alleen maar gekwetst worden voor zover je je laat kwetsen” of “je bent overgevoelig” of “stel je niet zo aan!”
- Kies ervoor om jezelf volledig verantwoordelijk te houden voor jouw gedrag én voor jouw deel van de communicatie, terwijl je de ander volledig verantwoordelijk laat voor de ontvangst ervan.
- 100% verantwoordelijkheid nemen, begint meestal met de erkenning van de naakte feiten. Je begint er dus mee met de situatie te erkennen. Dat kan in je eigen hoofd, maar je kunt het ook hardop zeggen: “ik heb … gedaan of nagelaten en jij voelt je nu rot.”
- Een enkele keer is dat het enige wat nodig is. Meestal is het nodig de ander te laten vertellen over zijn/haar ervaringen. Immers gezien en gehoord worden, is vaak al genoeg om gevoelens zelf te verwerken. Door er over te praten wordt soms ook helder dat jouw gedrag bij de ander harder binnenkwam vanwege eerdere ervaringen. We hebben immers allemaal in de loop van ons leven gevoeligheden ontwikkeld.
Soms is er ook meer nodig dan de ervaringen van de ander te zien erkennen. Dan is het van belang om jouw eigen rol te erkennen. Om alsnog te doen wat je hebt nagelaten, om excuses te maken of iets te herstellen.
Het is allemaal een stuk meer ontspannen in jezelf en in de communicatie met anderen als het je lukt om 100% verantwoordelijkheid te nemen.
Ik denk dat ik op dit moment zo rond de 80% zit.
Waar sta jij?